२०७९ श्रावण १ गते, आईतवार

काठमाडौं । रुस–युक्रेन युद्धको बीचमा एस–४०० मिसाइल प्रणालीको चर्चा चलिरहेको छ । हालै अमेरिकाले भारतलाई एस–४०० प्रणाली खरिदमा प्रतिबन्धबाट छुट दिएको छ। अब युक्रेनका आन्तरिक मामिला मन्त्रीका सल्लाहकार एन्टोन गेराश्चेन्कोले रुसी एस–४०० मिसाइल प्रणालीले एचआईएमएआरएस रकेटलाई रोक्न नसक्ने दाबी गरेका छन्। HIMARS को पूरा नाम M142 High Mobility Artillery Rocket System हो । यो अमेरिकी हतियार निर्माता लकहिड मार्टिन मिसाइल र फायर कन्ट्रोल द्वारा बनाईएको हो। युक्रेनले दावी गरेको छ कि उसको सेनाले एचआईएमएआरएस रकेट प्रणाली मार्फत रूसी सेनालाई ठूलो क्षति पुर्याएको छ। केही रिपोर्टमा रुसी सेनाका धेरै अफिसर र सैनिकको मृत्यु भएको दाबी पनि गरिएको छ । यद्यपि, युक्रेनी सेनाको यी दावीहरू स्वतन्त्र रूपमा प्रमाणित हुन सकेको छैन। विपक्षीहरूले एचआईएमएआरएस रकेटलाई रूसको लागि अभिशाप भनेका छन्
यसैबीच, एस–४०० मिसाइल प्रणालीको बारेमा एन्टोन गेराश्चेन्कोको दाबीले हंगामा मच्चाएको छ। एस–४०० को आलोचकहरूले यसलाई रूसको हारको रूपमा प्रस्तुत गरिरहेका छन्। तर, अधिकांश रक्षा विशेषज्ञहरूले रुसको एस–४०० संसारकै सबैभन्दा उन्नत रक्षा प्रणाली भएको दाबी गर्छन्। एन्टोन गेराश्चेन्कोले आफ्नो दावीमा एचआईएमएआरएस रकेट विरुद्ध एस–४०० प्रणाली असफल भएको कुनै प्रमाण प्रदान गरेनन्। यद्यपि, उनले रूसी सेना, उनीहरूको गोला बारूद र इन्धन डिपो अमेरिकी हतियारको शक्तिको लागि कमजोर भएको दाबी गरे।
यसैबीच , गेराश्चेन्कोले हालैका दिनहरूमा डोनेट्स्क, लिसिचान्स्क र खेरसन इत्यादिका धेरै रूसी हतियार भण्डारहरूमा युक्रेनी आक्रमणहरूको श्रृंखलालाई उल्लेख गरे। यी आक्रमणमा अमेरिकाबाट आएको एचआईएमएआरएस रकेट प्रणाली प्रयोग गरिएको दाबी गरिएको छ । गेराश्चेन्कोको दावीको केही समय अघि, युक्रेनी पोर्टल सेन्सर नेटले रिपोर्ट गर्‍यो कि रुसको एस–४०० ले डोनबास, जापोरिझ्झ्या वा खेरसनमा एउटै एचआईएमएआरएस रकेटलाई रोक्न सकेन। यो पोर्टलले दावी गरेको छ कि एचआईएमएआरएस रकेटले एस–४०० मिसाइल प्रणाली पनि खार्ट्सिज्क, डोनेट्स्कमा रहेको रुसी सैन्य आधारमा आक्रमण गर्दा नष्ट गरेको थियो।
रुसले युक्रेनमा आफ्नो एस–४०० प्रणाली तैनाथ गरेको छ कि छैन भन्ने पुष्टि भएको छैन। अप्रिलमा, रूसी रक्षा मन्त्रालयले आफ्नो एस–४०० मिसाइल प्रणाली प्रयोग गरी युक्रेनको एमआई–८ हेलिकप्टरलाई सीमा नजिकै युक्रेनको चेर्निहाइभ क्षेत्रमा ३० किलोमिटर भित्र खसालेको दाबी गरेको थियो। त्यसपछि रुस भित्रबाट एस–४०० हानिएको बताइएको थियो। रुसको एस–४०० सँग ४०० किलोमिटरसम्मको अपरेशनल मिसाइल दायरा छ । जबकि यसले ६०० किलोमिटरको दायरालाई निगरानी गर्न सक्छ। यस्तो अवस्थामा गेराश्चेन्कोको दाबी ठोस प्रमाणको अभावमा पुष्टि हुन सकेको छैन ।
एम१४२ हाई मोबिलिटी आर्टिलरी रकेट प्रणाली एचआईएमएआरएस सन् १९९० को दशकको उत्तरार्धमा अमेरिकी सेनाका लागि विकसित गरिएको हल्का बहुविध रकेट लन्चर हो। यो रकेट प्रणाली अमेरिकी सेनाको एम११४० ट्रकको माथि राखिएको थियो। एम१४२ या त छ गाईडेड मल्टिपल लन्च रकेट सिस्टम रकेटहरू, वा दुई प्रेसिजन स्ट्राइक मिसाइलहरू वा एक सतह देखि अर्को सतह आर्मी रणनीतिक मिसाइलहरू जडान गरिएको छ। एम१४२ एचआईएमएआरएस रकेट प्रणाली २०१० देखि अमेरिकी सेनामा सेवामा छ। यो रकेट प्रणालीले अफगानिस्तान युद्ध, सिरियाको गृहयुद्ध, इराकी गृहयुद्ध र युक्रेनमा रुसको आक्रमणमा आफ्नो क्षमता प्रमाणित गरेको छ। यस रकेट प्रणालीको एक इकाईको लागत ५.१ मिलियन डलर छ। अहिलेसम्म यसका ५ सय ४० युनिट उत्पादन भइसकेको छ । यो रकेट प्रणालीको लम्बाइ ७ मिटर, चौडाइ २.४ मिटर र उचाई ३.२ मिटर रहेको छ । यसलाई सञ्चालन गर्न तीन जनाको टोली चाहिन्छ।