२०७९ चैत्र ३० गते, बिहीबार

काठमाडौं । नेदरल्याण्ड्सको भ्रमणमा रहेका फ्रान्सका राष्ट्रपति इमानुएल म्याक्रोनले चीन भ्रमणका क्रममा दिएको अभिव्यक्तिमा आफू अडिग रहेको बताएका छन । म्याक्रोनले भने– अमेरिकाको सहयोगी हुनुको अर्थ उनीहरुको गुलाम बन्नु होइन । यसको मतलब यो होइन कि हामीले आफ्नै लागि सोच्न सक्दैनौं। फ्रान्सेली राष्ट्रपतिले थप भने– ताइवानमा यथास्थितिमा फ्रान्सको पूर्ण समर्थन छ । हामी चीनको एक चीन नीतिको पक्षमा छौं र यो समस्या शान्तिपूर्ण रूपमा समाधान होस् भन्ने चाहन्छौं। म्याक्रोनको भनाइमा ह्वाइट हाउसले फ्रान्ससँगको आफ्नो द्विपक्षीय सम्बन्धमा पूर्ण विश्वास रहेको बताएको छ ।
अप्रिल ५ मा ३ दिने भ्रमणमा बेइजिङ पुगेका राष्ट्रपति इमानुएल म्याक्रोनले चिनियाँ राष्ट्रपति सी जिनपिङलाई भेटेका थिए । सो क्रममा दुई देशबीच व्यापार र अर्थतन्त्रलगायत ताइवान विवादका विषयमा पनि छलफल भएको थियो ।
बैठकपछि सञ्चारकर्मीलाई सम्बोधन गर्दै फ्रान्सले युरोपले अमेरिकामाथिको आफ्नो निर्भरता घटाउनुपर्ने बताएको थियो । राष्ट्रपतिले भनेका थिए – हामीले ताइवानलाई लिएर चीन र अमेरिकाबीचको द्वन्द्वमा आकर्षित हुनबाट जोगिनै पर्छ। पोलिटिकोलाई दिएको बयानमा फ्रान्सेली राष्ट्रपतिले भने- युरोप जहिले पनि लडाईमा फस्छ जुन उसको लडाइँ पनि हुँदैन। जसका कारण हामीले हाम्रो रणनीतिक स्वार्थलाई ध्यानमा राखेर निर्णय लिन सक्दैनौं । उनले अगाडि भने – युरोपका नेताहरूले ताइवानसँगको विवादलाई थप चर्काउनु हाम्रो हितमा छैन भन्ने सोच्नुपर्छ । हामी युक्रेनमा पनि समस्या समाधान गर्न सक्दैनौं। यस्तो अवस्थामा के आधारमा ताइवानलाई भनौं कि यदि केही गडबड भयो भने हामी उनीहरुको पक्षमा हुनेछौं । यो त तनाव बढाउने उपाय मात्र हो ।
म्याक्रोनको भनाइमा ताइवानको संसदका सभामुख यु सी कुनले भने– के फ्रान्सले अहिले आफ्नो स्वतन्त्रता, समानता र भ्रातृत्वका ३ महत्वपूर्ण सिद्धान्त बिर्सेको छ ? संविधानको हिस्सा रहेको कुरालाई बेवास्ता गर्नु ठिक हो ? वा लोकतान्त्रिक देशहरूले अन्य देशहरूमा मानिसहरूको जीवन र मृत्युलाई बेवास्ता गर्न सक्छन् ?
विज्ञहरूका अनुसार आफ्नो बयानमार्फत म्याक्रोनले ताइवानको अवस्थाका लागि चीन र अमेरिका दुवैलाई दोष दिएका छन् । यस्तो अवस्थामा ईयूलाई भविष्यमा चीनप्रति कडा रवैया अपनाउन गाह्रो हुनेछ।
म्याक्रोनले सी जिनपिङसँग रुस–युक्रेन युद्धका विषयमा पनि कुराकानी गरेका थिए । उनले एक वर्षभन्दा बढी समयदेखि जारी युद्धका कारण अन्तर्राष्ट्रिय शान्तिमा खलल पुगेको बताए । उनले भने – म विश्वस्त छु कि जिनपिङले रुससँग वार्ता गरेर सबैलाई वार्ताका लागि एक ठाउँमा ल्याउन सक्छन्। यसबारे चिनियाँ राष्ट्रपति जिनपिङले भने– यतिबेला विश्वमा ऐतिहासिक परिवर्तनहरू भइरहेका छन् । यस्तो अवस्थामा फ्रान्स र चीनबीचको सम्बन्ध सकारात्मक र स्थिर छ। दुई देशमा भिन्नता र प्रतिबन्धहरू पार गर्दै एकजुट हुने क्षमता छ।
अमेरिकाले सन् १९७९ मा चीनसँगको सम्बन्ध पुनर्स्थापित गर्दै ताइवानसँगको कूटनीतिक सम्बन्ध तोडेको थियो । तर, चीनको आपत्तिका बाबजुद अमेरिकाले ताइवानलाई हतियार आपूर्ति गर्न जारी राख्यो । अमेरिकाले पनि दशकौंदेखि एक चीन नीतिलाई समर्थन गर्दै आएको छ, तर ताइवानको मुद्दामा अस्पष्ट नीति अपनाएको छ। राष्ट्रपति जो बाइडेन हाल यस नीतिबाट बाहिर निस्किएको देखिन्छ। चीनले ताइवानमाथि हमला गरे अमेरिकाले उसलाई बचाउने छ भनी उनले धेरै पटक भनेका छन्। बाइडेनले हतियार बिक्री जारी राख्दै ताइवानसँग अमेरिकी अधिकारीहरूको अन्तरक्रिया बढाए। यसको असर चीनले ताइवानको वायु र जल क्षेत्रमा आफ्नो घुसपैठलाई आक्रामक बनाएको छ। अमेरिकी विश्लेषकहरूको आधारमा NYT मा प्रकाशित एक रिपोर्टका अनुसार चीनको सैन्य क्षमता यति हदसम्म बढेको छ कि ताइवानको रक्षामा अमेरिकी विजय अब ग्यारेन्टी छैन। चीनसँग अहिले विश्वको सबैभन्दा ठूलो नौसेना छ र अमेरिकाले त्यहाँ सीमित संख्यामा जहाज मात्र पठाउन सक्छ। यदि चीनले ताइवान कब्जा गर्छ भने, उसले पश्चिमी प्रशान्त महासागरमा आफ्नो प्रभुत्व देखाउन थाल्नेछ। यसले गुआम र हवाई टापुहरूमा रहेको अमेरिकी सैन्य आधारलाई पनि खतरामा पार्न सक्छ।