राज्यले नागरिकताबाट सदस्यता प्रदान गर्दछ । नागरिकले पनि राज्यबाट संरक्षणको दायित्व प्राप्त गर्दछ । नागरिकता राज्य र नागरिक बिचको सम्झौता हो । यसले शासन प्रकृयामा भाग लिने अधिकार प्रदान गर्छ र राज्य शक्तिको मार्ग प्रसस्त गर्छ । त्यस्तै भूगोलको सीमाभित्र बस्न पाउने वैद्यता पनि यसले प्रदान गर्दछ । अमेरिकि अनुसन्धानकर्ता फेहरिक गेजका अनुसार अन्यत्र मूलकबाट […]

पछिल्लो समय ‘बुटवल आन्दोलन’ को परिदृश्यले जे देखाईरहेको छ त्यसले हामी सजिलै अनुमान लगाउन सक्छौं कि यो आन्दोलनको पर्दापछाडी संघियता नै गलत त होईन भन्ने बहस सिर्जना भएको छ । जब संघियताको विषय चर्चामा पुग्यो र संविधान निर्माणमा प्रदेशहरु विभाजन भए त्यसपछि संघियता लागू हुने दिशामा अगाडी त बढ्यो तर यहि संघियताले सुर्खेत आन्दोलन जन्मायो, […]

आजदेखि नेपालको संसदभित्र भाले जुधाई शुरु हुँदै छ। भारतीय विस्तारवादको ईसारा र निर्देशनमा भारतीय विस्तारवादको कठपुतली दाहाल सरकारले हिजो मात्र नेपालको संसदमा नेपालको अान्तरिक राष्ट्रियता समेत खलबलिने गरि सिमाङ्कन हेरफेर सहितको संविधान संशोधन प्रस्ताव दर्ता गराएपछि यो भाले जुधाइको वातावरण तयार भएको हो । कंग्रेस ,एमाले र माओवादी केन्द्र यी तीनवटै पार्टीहरु भारतीय विस्तावदका दलाल […]

प्रक्रिया र बिषयबस्तुमा त्रुटी आठ-आठ वर्षमा संविधान बनाउन हतार नहुने केही राजनीतिक दल तथा शासकहरु भमहाभूकम्प पछि देश दुःखीरहेको बेला एकाकए छोटो बाटोलाई अबलम्वन गर्दै फास्ट ट्रयाकको नाममा संविधान जारी गरियो । वर्षाको समय बाढी र पहिरोबाट आक्रान्त मुलुक, त्यसमा पनि किसानहरु वर्षदिनको धानवाली लगाउनमै व्यस्त भएको समयमा मस्यौदा उपर राय सल्लाह सुझावको लागि भन्दै […]

यतिखेर सामुदायिक विद्यालयमा अनुत्तरित प्रश्नहरू उठेको छ । कहिले विद्यालयमा शिक्षकहरूको लापर्बाहीको कुरालाई लिएर त कहिले विद्यालय प्रशासनको काम कार्बाहीलाई लिएर , आज शैक्षिक सवालमा शैक्षिक जगतमा उठ्ने गरेका तमाम प्रकार न्यायिक र गैर न्ययिक मुद्धको सटिक जवाफको निम्ति बोल्नुपर्ने बेला आएको छ । सामुदायिक चरम राजनीतिक तथा शैक्षिक दलालको चक्रव्यूहमा फसेको यथार्थ कसैले नकार्न […]

मुलुकले शान्तिप्रक्रियामा प्रवेश गरेको दस वर्ष पूरा भएको छ । २०६३ साल मंसिर ५ गते तत्कालीन नेपाल सरकार र विद्रोही नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (माओवादी) बीच बृहत् शान्ति सम्झौता सम्पन्न भएदेखि नै विधितवत् रूपमा नेपाल शान्ति प्रक्रियामा प्रवेश गरेको हो । शान्ति सम्झौताका मुख्य घटनाक्रमहरू संसदवादी दल र माओवादीका बीचमा भएको शान्ति सम्झौता अन्तगरत शान्ति सम्झौता […]

विश्वलाई हल्लाउने गरी आजैको दिन हो नेपालमा जनमुक्ति सेनाको घोषणा भएको हो । निजी खुशी, पारिवारिक माया त्यागेर निरंकुशतावादी एकात्मक राज्य सत्ताको अन्त्य गर्ने भनेर १० वर्षसम्म लडेर शहीद हुनु भएका महान् योद्धाप्रति हार्दिक श्रद्धाञ्जली । घाइते तथा वेपत्ताहरुमा सम्मान । नेपालमा जनमुक्ति सेनाको घोषणा भएको आज १६ वर्ष पूरा भएको छ । संसदीय व्यवस्थालाई […]

सम्माननिय प्रधानमन्त्री ज्यू लाल सलाम, प्रधानमन्त्री ज्यु हिजो यहि संसदीय व्यवस्थाको बिरुद्ध जनयुद्धको नेतृत्व गर्नु भयो । तपाईंलाई बिश्वास गरेर हजारौंले बलिदान गरे । आज यहि संसदीय व्यवस्थामा घाँटी जोडेर रमाउदै अझ उल्टै सांसदको तलब भत्ता र सुबिधा बढाउन लाज लगेन तपाईंलाई ? किन गरेका थियौं जनयुद्ध ? र केका लागि गरेका थियौ जनयुद्ध ? […]

“जनताको सम्पूर्ण जीवन कच्चा मालको खानीजस्तै हुन्छ, यस्तो कच्चा माल जुन आफ्नो स्वाभाविक रूपमा उपलब्ध हुन्छ । जुन अपरिष्कृत भए पनि यो सजीव, समृद्ध र समुपस्थित हुन्छ, त्यससित तुलना गर्दा समस्त कला साहित्य फिका पर्दै आएको देखिन्छ । यही नै जनसाहित्य र जनकलाको अनन्त स्रोत हो किनकि यही कच्चा माल नै त्यसको एक मात्र स्रोत […]

मुलुकमा स्थानीय निकायमा जन प्रतिनिधि बिहिनताको अवस्था सृजना भएको करीब करीब दुई दशकको हाराहारिमा पुग्यो । द्वन्दको चपेटाले क्षत् बिच्छत् भनेर घोषणा गरेको स्थानीय निकाय द्वन्द पछाडि सिर्जित कर्मचारी तन्त्र र दलीय संयन्त्रको छाडातन्त्रको सञ्जालको स्थानीय नेतृत्वले राज्यले छुट्याएको अरबौ बजेट बालुवामा पानी हाल्ने काम गरेको छ । राज्यले छुट्याएको बजेटको नर्म्समा शिक्षा, स्वास्थ्य , […]