`बडाले जो गर्यो काम हुन्छ त्यो सर्वसम्मत ! छैन शङ्करको नङ्गा मगन्ते भेष निन्दित !!´ -लेखनाथ पौड्याल `तर पछिका शब्द मेरा ´ ठुलाबडा भनिने, गनिने र मानिनेहरुका बारेमा संश्लेषित उक्त काव्यात्मक कथनले पहिलेदेखि अहिलेसम्मकै हाम्रो समाजका ठुलाबडाका विचार र आचार र तिनको बीचमा देखिएको वेमेल र विपरीतता अनि तिनकाप्रति समाजको सोंच, संस्कार र संस्कृतिलाई उजागर […]

नेपाली कम्युनिस्ट आन्दोलन आफ्नो जन्मको शैसवकालदेखि नै संसदीय व्यवस्थाको मोहद्वारा प्रभावित हुँदै आएको छ । यस लेखमा कसरी किन नेपाली कम्युनिस्ट आन्दोलन पुँजीपतिवर्गको शासन प्रणालीका रुपमा रहेको सढे–गलेको संसदीय व्यवस्थाको मोह अर्थात् लाभमा फस्दै आएको छ ? भन्ने विषयमा चर्चा गर्ने प्रयत्न गरिनेछ । २००८ सालको स्थानीय निर्वाचनमा तत्कालीन नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीले काठमाडौं नगरपालिकाको निर्वाचनमा […]

१. विचार तर्फ फर्क आन्दोलन ः संसदीय राजनीतिले एउटा अनौठौ परिणाम दियो विचार होइन सत्ता वा सरकार प्रधान हो । नेपाली कांग्रेस र माओवादी केन्द्रको गठबन्धनले नेपाली राजनीतिमा विचार अन्त्य गरिदियो । चुनाव र सरकार प्रधान बन्यो भने पार्टी र दृष्टिकोण सहायक बन्यो । अनौठो परिणाम के देखियो भने पुराना संसदवादी पार्टीहरुबीचको पहिचान एउटै भयो […]

नेपालमा ०७२ को संविधान जारी भएपछिको दोश्रो आमनिर्वाचन आज मंसिर ४ गते हुँदैछ । यो निर्वाचन बहिष्कार र स्वीकारका बीचको द्वन्द्वमा हुन लागेकाले पनि यसतर्फ धेरैको ध्यान केन्द्रित भएको देखिएको छ । सत्तारुढ दलका कतिपय नेताहरुले आजको निर्वाचनलाई अग्रगमन र प्रतिगमनबीचको जनमत संग्रह पनि भनेका छन् । खासगरी एमाले र सत्ता गठबन्धनका दुई धुरी खडा […]

आज सम्पन्न हुन गइ रहेको प्रतिनिधिसभा चुनाव चरम जनउदासिनता र प्रतीकात्मक आक्रोशका साथ सम्पन्न हुन गइ रहेको छ। लोकतन्त्रको निस्तो वकालत गरेर नथाक्ने दलाल संसद पक्षधर पार्टी, गुट-समूह तथा व्यक्ति बिशेषहरुले आजको जनमानासिकता बुझ्ने, त्यो बारे व्याख्या र बहष गर्ने ल्याकत राख्दैन यो प्रष्ट छ। त्यो बाट पर केवल सम्वृद्धि – सुख – सम्वृद्धिको झुट्टो […]

कम्युनिस्ट आन्दोलन किन विकेन्द्रीत विभाजित र गोलचक्करमा फसिरहेको छ ? किन माओपछि वैज्ञानिक समाजवादी क्रान्तिहरू सफल हुन सकेका छैनन् ? पहिलो समाजवादी देश सोभियत संघदेखि पूर्वी युरोपसम्मका समाजवाद किन असफल भए ? चीन, कोरिया, क्युवा, भियतनामले किन आफ्ना विशेषताका समाजवाद भन्नु परेको छ ? साम्राज्यवादी दलाल पुँजीवादीहरूले कसरी क्रान्तिकारीहरूलाई तोडफोड गर्न सफल हुन्छन् ? किन […]

कुनै बेला जनयुद्धको नारा र शोषित पीडित जनताको मुक्तिको सपना बाढ्दै हिंडने नेता एकाएक केही वर्षको अन्तरालमै नेपाली कांग्रेसको झण्डा बोकेर बिकृत संसदीय ब्यवस्थाको गीत गाउँदै गाउँ पसेपछि धेरैलार्ई सहिसक्नु भएन होला । तर, त्यस्तो बिकृत दृश्यलार्ई टुलुटुलु हेरेर मनमनमा धिक्कार्नुबाहेक सर्बसाधारणका लागि अर्को कुनै उपाय थिएन र भएन पनि । यसपालीको निर्वाचनका क्रममा देशका […]

जनता पटक पटक भोट हालेर आजित भएका छन् । ६०–७० वर्षसम्म भोट हालें । कुनैले त डोकामा बोकाएर १०० वर्षसम्म भोट हालें । आखिरिमा आफ्नो अवस्थामा केही परिबर्तन आएन । न त नै देशको अवस्थामा परिवर्तन आयो । नचाउनेले नचाइरहेछ । जादूगरले चटक देखाए जस्तै । दलाल संसदीय व्यवस्थामा भोट हाल्नु भनेको देश बेच्नु हो […]

१. इतिहासकै सबैभन्दा कुरूप चुनाव ः सैद्धान्तिकरूपमा भन्ने हो भने चुनावले नै लोकतन्त्रको झल्को दिन्छ । अर्काे शब्दमा भन्दा लोकतन्त्रको सौन्दर्य नै चुनाव हो । त्यसकारण चुनावका निश्चत विषेशताहरु हुन्छन् । तीमध्येको सबैभन्दा महत्वपूर्ण विशेषता हो प्रतिस्पर्धा । प्रतिस्पर्धा भनेको स्वस्थ, मर्यादित र स्वतन्त्र हुनुपर्छ । चुनाव भनेको जनमतको नयाँ प्रक्षेपण हो । जनमत खासगरी […]